Bà cụ phó B́nh, mắt kèm nhèm, vừa nói, vừa cười rất vô duyên:
- Th́ ḷng thành, ông Lư cứ nhận đi cho cháu. Cháu hôm ấy không bận đi ăn cưới th́ cháu cũng xin vâng. Cháu đă thuê thằng Sang đi thay cho cháu cũng thế. Ông ngơ đi là được.
- Thế ngộ quan biết, có chết tôi không!
- Quan đếm đủ đầu người là xong, chứ ai xem thẻ mà ông sợ.
- Tôi nhận lễ của con bà mà tôi lo lắm. Việc quan nào phải việc chơi.
- Th́ cũng như ông làm phúc ấy mà lị.
- Nhưng thằng Sang có khăn áo tử tế, hay lại ăn mặc như thằng ăn mày ấy.
- Ông không phải lo việc ấy. Nó đă dạm mượn được đủ cả rồi. Cháu mặc cả và đă khoán đủ với nó như thế.
Ông Lư nhăn mặt, nhặt ba hào, bỏ túi:
- Làm việc mà cứ gặp phải những người như con bà, th́ tôi đến chết mất.
- Th́ ông không cho phép cháu ở nhà, cháu phải thuê người khác đi thay cũng thế chứ ǵ.
- Thế đến gà gáy hôm 29, bà phải bảo thằng Sang chực sẵn ở đ́nh, tôi dẫn đi.
ấy, ông cho nó cơm nước thong thả đă chứ. Đá bóng ít ra ba bốn giờ chiều mới bắt đầu kia mà. Tôi tưởng mười hai giờ ở nhà đi cũng vừa, Buổi sáng, tôi c̣n mượn nó cuốc mảnh vườn.
- Ba bốn giờ chiều mới bắt đầu, nhưng quan bắt đến huyện từ 12 giờ trưa. Để ngài điểm. Mà quan sức mười hai giờ, th́ ḿnh phải đến từ 11 giờ cho sớm sủa. Vả lại, tôi c̣n phải mang cờ lên lúc 10 giờ, th́ chả đi từ năm sáu giờ th́ đi vào lúc nào? Cho nên, mọi người phải chờ tôi ở đ́nh từ gà gáy.
- Thế th́ sớm quá.
- Ông Lư gắt:
- Tôi không lôi thôi. Bà không bằng ḷng thế, th́ tôi cứ bắt đích danh con bà. Mặc kệ!
Bà Phó sợ hăi:
- Không lệnh ông th́ thế nào tôi chả phải nghe. Là tôi nói chuyện thế đấy chứ.
- Mấy lị bao nhiêu người đều phải thế, chứ riêng ǵ bà. Bà bảo thằng Sang nắm cơm từ chiều hôm trước, chứ vâng hôm ấy dậy mới thổi th́ không kịp đâu.
- Vâng.
*
* *
Ngay từ tờ mờ hôm 29, ở sân đ́nh làng Ngũ Vọng, đă có tiếng ông Lư quát tháo om ṣm:
- Thiếu những mười tám thằng kia à? Tuần đâu, đến tận nhà chúng nó, lôi cổ chúng nó ra đây. Chứ đă hẹn đi lại c̣n định chuồn phỏng!
Sau tiếng dạ ran, những ngọn đuốc linh tinh kéo đi các ngả. Ông Lư dặn theo, tiếng oang oang:
- Hễ đứa nào láo, cứ đánh sặc tiết chúng nó ra, tội vạ ông chịu. Mẹ bố chúng nó! Việc quan thế này có chết cha người ta không! Chúng bay gô cổ cả, giải cho được ra đây cho ông!
Lại một tiếng dạ nữa, giữa những tiếng chó rống dậy. Ngọn lửa đỏ như nổi lềnh bềnh trong biển sương mù.
Th́ đại khái cái cảnh diễn ra như thế này:
Hai người tuần, một người cầm thuốc, một người cầm tay thước, đạp cửa vào nhà thằng C̣. Sau khi t́m sục khắp gian ngoài, buồng trong, không thấy một ai, họ xuống bếp, chọc tay thước vào cót gió và bồ trấu. Rồi họ lùng ra mé sau nhà. Cũng vô hiệu.
Nhưng bỗng có tiếng trẻ khóc thét lên, th́ hai anh tuần mới khám phá ra chỗ người trốn: Thằng C̣ nằm ẹp với con ở cạnh đống rơm, phủ lên ḿnh đầy rơm.
Nó bị lôi ra ngoài. Nó van lạy:
- Lạy các bác, các bác cho tôi ở nhà làm ăn.
- Sao anh đă hẹn với ông Lư, lại không đi, để ông ấy chửi địa lên kia ḱa.
- Tôi đi th́ tôi mất cả ngày, mà mất buổi làm th́ tôi với cháu nhịn đói.
- Tôi không biết!
- Mấy lị tôi không mượn đâu được quần áo.
- Không biết! Anh ra đ́nh mà kêu với ông Lư.
Thằng bé con nhắm nghiền mắt, ôm chặt lấy bố. Nó sợ quá, không khóc được nữa. Thằng C̣ chưa kịp trả lời, đă bị lôi xềnh xệch đi.
***
Cuộc săn dù ráo riết đến đâu cũng không sao tróc đủ một trăm người phải đi xem đá bóng. Dăm sáu anh khôn ngoan, đă kéo đến ngủ nhờ nhà khác, hoặc làng khác. Họ làm như lánh nạn.
Khi thấy đă chậm giờ, ông Lư trưởng nghiến răng nói:
- Chúng nó ngu như lợn. Người ta cho xem đá bóng chứ ai làm ǵ mà cũng phải bắt. Rồi quan thấy không đủ số, lại chửi ông không tận tâm.
Rồi ông ra lệnh:
- Chín mươi tư thằng ở đây, xếp hàng năm lại, đi cho đều bước. Tuần chúng bay phải kèm chung quanh giúp tao. Đứa nào mà trốn về th́ ông bảo.
Đoạn ông lo lắng, đi cuối cùng, mắt nhanh nhẹn để coi cẩn thận như coi tù binh.
- Mẹ bố chúng nó, cho đi xem đá bóng chứ ai giết chết mà phải trốn như trốn giặc!.
1938